Kamulaştırma işlemi, özel mülkiyete tabi bir taşınmazın ,kamu yararı gözetilerek idarenin mülkiyetine geçirilmesi işlemidir. İdare, lehine kamulaştırma hak ve yetkisi tanınan kamu tüzel kişilerini ifade eder.Kamulaştırma işlemi, taşınmazın tamamı veya bir kısmı üzerinde yapılabilmektedir.Kamulaştırma kararı ile birlikte idare,taşınmazın bedelini ,ilgilisine ödemekle mükellef olur.

            Kamulaştırma sürecinde denenmesi gereken ilk yol, satın alma usulüyle kamulaştırma yoludur.Kamulaştırma işlemi, satın alma usulüyle tesis edilemezse, ilgili idare  gerekli evraklarla birlikte, taşınmazın bulunduğu yer mahkemesine başvurarak bedel tespit talepli bir dava açmalıdır.Hemenn bu noktada belirtmek gerekir ki ,görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir.İdare bu dava dilekçesinde, bedel tespiti ile birlikte bedeli ödedikten sonra, taşınmazın kendi adına tescilini de talep etmektedir.Mahkeme ,idarenin başvurduğu tarihten itibaren, en geç  otuz gün sonrası için bir duruşma günü belirler ve meşruhatlı davetiye ile taraflara tebliğ eder.Yapılan tebligatta, konu ve taşınmaz malın değeriyle ilgili tüm savunma ve delillerin tebligat tarihinden itibaren on gün içinde mahkemeye yazılı olarak bildirilmesi gereği açıklanmaktadır.Keza yapılan tebligatta,kanuni sürelere uyulmak suretiyle ,idari işleme karşı idari yargıda iptal ve adli yargıda maddi hatanın düzeltilmesi davası açılabileceği bildirilmektedir.

            Dava süresince  bedel tespiti tayin edilirken, taşınmazın sahibi olan özel hukuk kişisi davayı takip etmeli ve  taşınmazın bedeli olan haklı değerin tespitine katkı sağlamalıdır.Mahkeme ilk olarak ,taşınmazın değeri konusunda tarafları anlaşmaya davet eder.Şayet taraflar bedelde anlaşırsa , hakim bunu kamulaştırma bedeli sayarak karar verir.Buna karşılık taraflar bedelde anlaşamazsa hakim, bilirkişi marifetiyle keşif yaptırarak adil ve hakkaniyete uygun bir karar vermelidir.Verilen karar üzerine idare, kamulaştırma bedelini  ilgili adına bankaya yatırır ve buna ilişkin makbuzu ibraz etmelidir.Makbuzun ibraz edilmesi üzerine mahkeme,taşınmaz malın idare adına tesciline karar verir.Bu kararın tescile ilişkin kısmı kesin; bedele ilişkin kısmı temyizi kabil bir  karardır.Temyiz yoluna gidildiğinde yüksek mahkeme bedelin tayininde izlenilen yollar üzerinde durmaktadır.Örneğin,bedel tespiti yapılırken emsal bedellerle karşılaştırma yapılmamış olması temyiz itirazlarının kabulüne yol açmaktadır.Buna karşılık, yukarıda da belirttiğimiz gibi tescie ilişkin karar kesin bir hüküm olduğundan,temyiz edilmesi söz konusu olmayacaktır.

            Özetle, kamulaştırma işlemi kamu yararı amacıyla gerçekleştirilebilen bir işlemdir.Hukuki niteliği itibariyle idari bir karardır.Kamulaştırmayla ilgili davada bedel tespiti de yapılmaktadır.Dava sonunda tescile ilişkin verilen karar kesin olmakla birlikte ,bedele ilişkin kararın temyiz yolu açıktır.Böylelikle olası hak kayıplarının önüne geçilmektedir.

SEMA KILIÇ HUKUK BÜROSU